Kwas fitynowy - czy rzeczywiście szkodzi?
Mam pytanie odnośnie kwasu fitynowego. Tyle się o nim mówi i poleca wcześniejsze moczenie produktów w wodzie jednak większość osób a nawet zawodników tego nie stosuje. Czy rzeczywiście jest się czym przejmować? Czy jednak można spożywać produkty typu ryż, płatki owsiane, kasze bez tych wcześniejszych zabiegów?
Witaj,
Kwas fitynowy to zmagazynowana forma fosforu, która nie jest trawiona przez człowieka. W roślinach zawierających kwas fitynowy znajduje się także fitaza, czyli enzym, który go neutralizuje. Chociaż niektóre zwierzęta wytwarzają ten enzym, to jednak wytwarza go, ale w znikomych ilościach. Unikać powinny kwasu fitynowego zwłaszcza osoby z nieprawidłową florą bakteryjną.
Kwas fitynowy przechodzi przez nasz układ pokarmowy, ale po drodze reaguje z innymi składnikami pokarmowymi. Tworzy bardzo trwałe i nierozpuszczalne związki z żelazem, cynkiem, wapniem, magnezem i innymi minerałami. W niektórych przypadkach, kwas fitynowy zmniejsza wchłanianie tych minerałów. Oczywiście wbrew niektórym opiniom, kwas fitynowy nie wypłukuje minerałów z organizmu, ale skutecznie obniża ich wchłanianie. Skutek tego jest taki, że przykładowo osoba, która dostarcza w pożywieniu sporo produktów bogatych w żelazo i jednocześnie zjada np. niemoczone orzechy może cierpieć na anemię. Skutki takich niedoborów mogą być długo niewidoczne. Może jednak dojść do sytuacji, w której organizm będzie musiał dostosować zużycie minerałów, co w praktyce oznaczać będzie zmniejszenie ich wykorzystania. Osoba dorosła może odczuć tego skutki nawet po wielu latach, mam tu na myśli osteoporozę, kłopoty z zębami, wypadanie włosów, bóle mięśni i stawów oraz ograniczoną pracę mózgu.
Z drugiej strony, kwas fitynowy może mieć pozytywne działanie na organizm. Wiąże on metale ciężkie przez co obniża ich wchłanianie. Kwas fitynowy jest także przeciwutleniaczem i może redukować wolne rodniki w naszym pożywieniu. Mało tego, istnieją badania pokazujące pozytywny wpływ kwasu fitynowego na nowotwory, cukrzycę i choroby układu krążenia. Mimo tego amerykańska agencja do spraw leków i żywności wpisała kwas fitynowy na listę nieskutecznych ,,lekarstw" na raka. Co ciekawe mamy na rynku suplementacyjną formę kwasu fitynowego pod nazwą Inowrocław, który wykorzystywany jest do leczenia bezsenności, depresji, nerwicy, schizofrenii, ADHD, wysokiego ciśnienia krwi, łuszczycy czy PCO.
Kwas fitynowy chelatuje także witaminę B3 (niacynę), przez co czyni ją dla nas nieaktywną. Blokuje on także niektóre enzymy trawiące białko (pepsyny i trypsyna) i skrobię (amylaza). W związku z tym, kwas fitynowy może obniżać przyswajalność białka i węglowodanów z pożywienia. Warto zauważyć przy tym, że choć zboże zawiera najwięcej kwasu fitynowego, to nie jest ono tak problematyczne jak orzechy, które mogą blokować przyswajanie składników mineralnych.
Wśród pokarmów bogatych we wspomniany kwas, dominują zboża, rośliny strączkowe i orzechy, pestki oraz ziarna kakaowca i kawy. Warto jednak przy tym wiedzieć, że kwas fitynowy w ilościach 100-400mg dziennie nie ma zbyt negatywnego wpływu na nasze zdrowie.
Dużej ilości kwasu fitynowego można się pozbyć z różnych pokarmów poprzez ich namacalnie w wodzie i płukanie oraz gotowanie lub prażenie. Pamiętajmy jednak, że nie wszystkie rośliny mają wystarczającą ilość fitazy, aby uporać się z kwasem fitynowym, nawet jeśli zastosujemy powyższe zabiegi. Mam tu na myśli kukurydzę, owies, proso i ryż brązowy.
Podsumowując, nie ma konieczności rezygnowania z roślin zawierających kwas fitynowy, wskazany jest jednak umiar w ich spożyciu oraz dobrze zbilansowana dieta.
